दखल लोककलावंताची>>> ✍️डॉ. सिद्धार्थ तायडे

 कौतिक नारायण थोरात: एक डोळस लोककलावंत

कौतिक नारायण थोरात  हे एक  लोककलावंत असून एकतारी /तुणतुणे वादक-गायक आहेत. आमच्या आगामी दि थर्ड आय चित्रपटाच्या चित्रीकरणा दरम्यान लहुगड येथे आमची आणि या खऱ्याअर्थाने डोळस लोककलावंताची भेट झाली. त्यांच्याजवळ बसून आम्ही त्यांची आस्थेवाईकपणे चौकशी केली.

कौतिक नारायण थोरात हे एक असे व्यक्तिमत्व आहेत, जे जन्मतः अंध असूनही त्यांनी आपल्या जीवनात संगीत आणि लोककलेच्या माध्यमातून एक वेगळे स्थान निर्माण केले आहे. ते एक उत्कृष्ट तुणतुणे/एकतारी वादक व लोक गायक आहेत आणि विविध पारंपरिक लोकगीते,भजन, गवळणी, आराध्य गीते ,वाघ्यामुरळी, जागरण, गोंधळ,प्रासंगिक भीमगीते  गाऊन आपली कला सादर करतात. त्यांची दृष्टी नसली तरी त्यांची संगीत आणि कलेप्रती असलेली दृष्टी अत्यंत व्यापक आहे.

कौतिक थोरात यांचे जीवन अनेक अडचणींनी भरलेले आहे. ते एका गरीब कुटुंबात जन्मले आणि त्यांना जन्मतः अंधत्व आले. त्यामुळे त्यांना शिक्षण घेणे आणि चांगले जीवन जगणे खूप कठीण झाले. परंतु त्यांनी हार मानली नाही. त्यांनी स्वतःहून गायन वादन शिकले आणि त्यात प्राविण्य मिळवले. ते मंदिरांमध्ये, यात्रा-महोत्सवांमध्ये, जत्रांमध्ये आणि बाजारांमध्ये आपली कला सादर करून उदरनिर्वाह करतात.

कौतिक थोरात हे एक लोककलावंत आहेत आणि ते अनेक वर्षांपासून पारंपरिक लोककला जिवंत ठेवण्याचे काम करत आहेत. ते विविध पारंपरिक लोकगीते गातात, जे आजच्या पिढीला माहीत नाहीत. परंतु त्यांची आर्थिक परिस्थिती अत्यंत हलाखीची आहे. त्यांना आपल्या कलेच्या माध्यमातून पुरेसा पैसा मिळत नाही. त्यामुळे त्यांना अनेक अडचणींचा सामना करावा लागतो.

आजच्या काळात लोककला आणि कलावंतांची स्थिती अत्यंत दयनीय आहे. अनेक कलावंतांना आर्थिक अडचणींमुळे आपली कला सोडावी लागते. कौतिक थोरात यांच्यासारखे अनेक कलावंत आजही अत्यंत हालाखीत जीवन जगत आहेत. त्यांना सरकारची किंवा समाजाची कोणतीही मदत मिळत नाही.

कौतिक नारायण थोरात हे एक प्रेरणादायी व्यक्तिमत्व आहेत. त्यांनी आपल्या अंधत्वावर मात करून संगीत आणि लोककलेच्या क्षेत्रात आपले नाव कमावले आहे. त्यांचे जीवन आपल्याला शिकवते की, जर आपल्यात आत्मविश्वास आणि जिद्द असेल, तर आपण कोणत्याही अडचणीवर मात करू शकतो.

कौतिक थोरात यांच्यासारख्या अनेक कलावंतांना मदत करणे गरजेचे आहे. सरकारने आणि समाजाने त्यांना आर्थिक मदत तसेच प्रोत्साहन देणे आवश्यक आहे, जेणेकरून ते आपली कला जिवंत ठेवू शकतील आणि पुढील पिढीला ती देऊ शकतील.

©डॉ. सिद्धार्थ तायडे

9822836675