MB NEWS:महाशिवरात्री विशेष:- साधकासाठी महाशिवरात्री उत्सव, आध्यात्मिक उन्नतीचा सण – गुरुदेव श्री आशुतोष महाराज

 महाशिवरात्री विशेष:- साधकासाठी महाशिवरात्री उत्सव, आध्यात्मिक उन्नतीचा सण – गुरुदेव श्री आशुतोष महाराज

(संस्थापक एवं संचालक,दिव्य ज्योति जाग्रति संस्थान)

       फाल्गुन महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील चतुर्दशीच्या रात्री महाशिवरात्री साजरी केली जाते. ऋषी-मुनी  सांगतात की ही रात्र सामान्य नसून खास आहे. यामुळेच दरवर्षी या वेळी भारतीय जनमानसात भक्तीभावना उफाळून येते. उपासना-पूजेचे स्वर गुंजतात. धूप आणि नैवेद्यांनी शिवालय सुगंधित होतात! पण नुसतं पोट रिकामं असण्याचं काय; शिवलिंगावर बेलपत्र, पाणी, दूध इत्यादींचा अभिषेक केल्याने भगवान शंकराची खरी पूजा होते का? याचे उत्तर आपल्याला महाशिवरात्रीशी संबंधित प्राचीन व्रत कथेतून मिळते. या व्रत कथेचा अर्थ अनाकलनीय तसेच प्रेरणादायी आहे. चला, या कथेचे सार समजून घेण्याचा प्रयत्न करूया.

                कथेनुसार हजारो वर्षांपूर्वी इक्ष्वाकु वंशाचा राजा होता. त्याचे नाव होते 'चित्रभानू'. राजा चित्रभानू हा त्याच्या मागील जन्मी शिकारी होता. त्याचे नाव होते 'सुस्वर'. एकदा तो शिकार करायला जंगलात गेला. कुत्र्यासोबत भक्ष शोधत असताना जंगलात रात्र झाली. त्यामुळे त्यांनी त्याच जंगलात रात्र काढण्याचा निर्णय घेतला. येथे रात्र म्हणजे सूर्यास्त होण्याचे चिन्ह नाही तर ते अज्ञानाच्या गाढ अंधाराचे प्रतीक ‘अज्ञानतिमिरान्धस्य’ होय.  असे अज्ञान, जे मनुष्याच्या देवत्वावर पडदा टाकते, ज्यामुळे त्याला स्वतःमध्ये आणि इतरांमध्ये ईश्वराचा प्रकाश दिसत नाही. आयुष्यभर तो या मायेच्या जंगलात भटकत राहतो.

                पौराणिक कथा पुढे सांगते की सुस्वराने वन्य प्राण्यांपासून वाचण्यासाठी झाडावर आश्रय घेण्याचा निर्णय घेतला आणि आपल्या कुत्र्याला खाली सोडले व जवळच्या बेलाच्या झाडावर चढला. सुस्वराच्या या कृतीमागे एक खोल संदेश दडलेला आहे. येथे कुत्रा मनुष्याची पाशवीय प्रवृत्ती दर्शवितो. ते खाली सोडून झाडावर चढणे म्हणजे ऊर्ध्वगामी म्हणजेच देवत्वाकडे एक पाऊल टाकणे होय.

               विशेषत: बेलाच्या झाडावर चढण्याचेही स्वतःचे महत्त्व आहे. बेलाचे झाड हे उष्णतेचे प्रतीक आहे. शिकारीचे बेलाच्याच्या झाडावर चढून बसणे हे वेद-वेदांताच्या मर्मप्राप्तीचे म्हणजेच तत्वज्ञान किंवा ब्रह्मज्ञानाचे प्रतीक आहे. आतील भागात शिवतत्त्व जाणून घेण्याचा इशारा आहे. त्याची प्राप्ती किंवा अशा कुतूहलाचा अंत श्रोत्रिय-ब्रह्मनिष्ठ गुरूकडे गेल्यानेच शक्य आहे. केवळ पूर्ण गुरूच इच्छुकाला अलौकिक दैवी ज्ञान प्रदान करतात.

             कथेत पुढे, सुस्वर वेळ घालवण्यासाठी बेलपत्र खाली फेकत राहतो. योगायोगाने खाली स्थापित केलेल्या शिवलिंगावर ही पाने अर्पण केली जातात. शिकारीद्वारे शिवलिंगावर बेलपत्र अर्पण केल्याने ध्यानाच्या प्रक्रियेदरम्यान अग्याचक्रातील तीन नाड्यांचे एकत्रीकरण दिसून येते. प्रथम झाडावर चढणे, बेलाची पाने टाकणे आणि शिकारीच्या घामामुळे शिवलिंगावर पाणी टिपकणे. हा क्रम निव्वळ योगायोग नाही. हे भगवान शिवावरील चिरंतन भक्तीचे म्हणजे साधकामध्ये चालणाऱ्या ब्रह्मज्ञानाच्या ध्यान प्रक्रियेचे स्पष्ट आणि सूक्ष्म संकेत आहेत. शिवलिंगावर पाण्याचा थेंब थेंब पडणे म्हणजे ब्रह्मज्ञानाचे अमृत पिण्याची प्रक्रिया दर्शविते.      

             सुस्वरला रात्रभर भूक लागली होती हा निव्वळ योगायोग नव्हता. या अलंकारिक भाषेच्या मागे डोकावले की ही परिस्थिती 'उपवास' करण्याचे प्रतीक आहे हे कळते. यामध्ये 'उप' म्हणजे 'जवळ' आणि 'वास' म्हणजे 'जगणे'. कोणाच्या जवळ? देवाच्या ! म्हणून उपवासाचा अर्थ असा आहे - 'देवाच्या जवळ राहणे'. ही चिंतनाची शाश्वत पद्धत आहे, जी आपल्याला भगवंताच्या प्रकाश स्वरूपाचे प्रत्यक्ष दर्शन देते आणि त्यावर लक्ष केंद्रित करण्याची युक्ती देते. खरे तर ब्रह्मज्ञानाची चिंतन प्रक्रिया हीच खरा उपवास, परमेश्वराची खरी उपासना आहे. आम्ही आशा करतो की तुम्हीही शिव-तत्त्वाची शाश्वत उपासना करण्यास इच्छुक असाल आणि ब्रह्मज्ञान प्राप्तीकडे वाटचाल कराल. सर्व वाचकांना दिव्य ज्योति जाग्रति संस्थेतर्फे महाशिवरात्रीच्या हार्दिक खूप खूप शुभेच्छा.

 संकलन: संतोष जुजगर, परळी वैजनाथ